Avrupa Birliği’nin yasama organı Avrupa Parlementosu’nun (AP’nin) üyelerini belirleyecek
olan ve beş yılda bir yapılan seçim için 21 ülkede 26 Mayıs Pazar günü oy kullanıldı.
Almanya, Avusturya, Belçika, Bulgaristan, Danimarka, Estonya, Finlandiya, Fransa, Hırvatistan,
İspanya, İsveç, İtalya, Güney Kıbrıs Rum Yönetimi, Litvanya, Lüksemburg, Macaristan, Polonya,
Portekiz, Romanya, Slovenya ve Yunanistan’da 26 Mayıs’ta yapılan oylamaya İngiltere ve Hollanda’da
23 Mayıs’ta, Çekya ve İrlanda’da 24 Mayıs’ta, Slovakya, Malta ve Letonya’da 25 Mayıs’ta başlanmıştı.
AP seçimlerinin resmi olmayan ilk sonuçlarına göre ülke-ülke neticeler şöyle:
Almanya; Almanya Başbakanı Angela Merkel’i destekleyen Hristiyan Demokrat Birlik
Partisi (CDU) ve Hristiyan Sosyal Birlik Partisi (CSU) sandık çıkışı anket sonuçlarına göre yüzde
28,7 oy aldı. Bu birlik 2014 seçimine göre yüzde 7’den fazla puan kaybetti. İkinci sırada yüzde 20,7
ile Yeşiller yer aldı. Bu partinin 2014’teki oy oranı yüzde 10,7’ydi. Aşırı sağcı Almanya için Alternatif
Partisi (AfD) oyunu yüzde 7’den yüzde 10,8’e çıkardı.
Avusturya; seçimde sandık çıkışı anket sonuçlarına göre Avusturya Başbakanı Sebastian Kurz’un
Halk Partisi (ÖVP) yüzde 34,9 oy aldı. Muhalefetteki Sosyal Demokrat Parti yüzde 23.4 ile ikinci ve
aşırı sağcı Özgürlük Partisi yüzde 17,2 ile üçüncü sırada bulunuyor. Avusturya’nın aşırı sağcı Başbakan
Yardımcısı Strache Rusya bağlantıları ortaya çıkınca istifa etti.
Belçika; Milliyetçi “Neo-Flaman Birliği” yüzde 13,49 ile sandıktan ilk sırada çıktı. Aşırı sağcı
Flaman Çıkarı adlı parti ise yüzde 11,44 ile ikinci sıranın sahibi oldu. Sosyalistler 10,5 ile üçüncü sırada
kaldı.
Birleşik Krallık; İngiltere’de seçmenin tercihini Brexit ve Brexit’in geleceği konusu belirledi.
Bu kez seçmen, Brexit yanlısı ve karşıtları arasında tercih yaptı. Nigel Farage’ın Brexit partisi ilk sonuçlara
göre yarışı yüzde 31,7 ile önde bitirdi. Liberal Demokratlar yüzde 18,55, İşçi partisi yüzde
14 ve Yeşiller yüzde 11,09 alırken şu anda iktidar olan Muhafazakar Parti yüzde 8,7’de kaldı.
Aynı zamanda Brexit için ikinci bir referandum niteliği taşıyan seçimlerde İngiliz halkı “AB’de kalalım”
diyen partilere %40.4 oy, “anlaşmasız çıkalım” diyen partilere %34.9 oy
ve “anlaşma ile çıkalım” diyen partilere %23.2 oranında oy verdi . Anlaşma ile
çıkma taraftarı İşçi Partisi lideri Jeremy Corbyn yaptğı açıklamada ikinci Brexit
referandumunun veya genel seçimin artık şart olduğunu ileri sürdü.
Bulgaristan;
Bulgaristan’da seçimlerin merkez sağ partisi GERB ve ülkenin
sosyalist koalisyon partisi arasında geçmesi bekleniyordu. Muhafazakarlar
yüzde 30,64 ile yarışın galibi oldu. Sosyalist Parti yüzde 24,62’de kaldı.
Çekya;
Çekya’da Liberaller yüzde 21,18 ile zaferini ilan etti. Muahafzakarlar
yüzde 14,54 ile ikinci, Yeşiller 13,95 ile üçüncü sırada yer aldı. Danimarka;
Danimarka Liberal Partisi yüzde 23,5 ile seçimlerden zaferle çıktı. Sosyal
demokratlar yüzde 21,5 ile ikinci sırada kalırken Yeşiller yüzde 13,2’lik
destek elde etti.
Estonya;
Estonya’da kilit soru; aşırı sağcı ve AB karşıtı Eesti Konservatiivne Rahvaerakond
(EKRE)’nin, Mart ayında gerçekleşen ulusal seçimlerdeki kadar iyi bir performans
sergileyip sergilemeyeceğiydi. Yarışın galibi yüzde 26,2 ile muhafazakarlar
oldu. Sosyal demokratlar yüzde 23,3’te kaldı. EKRE ise yüzde 12,7 ile
dördüncü parti konumunda.
Finlandiya;
Finlandiya’da muhafazakarlar (KDK) yüzde 20,8 ile yarışı ilk
sırada tamamladı. Yeşiller (VHR) yüzde 16 ile ikinci sırada yer alırken, sosyal
demokratlar (SPD) yüzde 14,6, aşırı sağcılar (PS) ise yüzde 13,8 oranında
oy aldı. Fransa; Fransa’da sandık çıkışı anketlerine göre aşırı sağcı Marine
Le Pen’in partisi “Rassemblement national” (Ulusal Birlik) yüzde 23,53 oy
oranıyla ilk sırada yer aldı. Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’un partisi
LREM ise yüzde 22.47 ile ikinci sırada kaldı ve Yeşiller (EELV) de yüzde
13,13 oranında oy ile önemli bir başarı elde etti. Yeşiller, merkez sağ Cumhuriyetçileri
(yüzde 8,2) geride bırakırken, dört partiden oluşan sosyalist koalisyon
ise ancak yüzde 6,43 oranında oy alabildi. Sonuçların açıklanmasının ardından
basının karşısına geçen Marine Le Pen, Cumhurbaşkanı Macron’a çağrıda
bulunarak parlamentoyu feshedip erken seçime gidilmesini istedi
Hırvatistan;
Hırvat Demokratik Birliği (HDZ) yüzde 22,72 ile beklendiği
üzere seçimin galibi oldu. Sosyal demokrat (SDP) ise yüzde 18,71 ile ikinci
sırada. Hırvatistan’da ana akım partilerden memnun olmayanlara hitap eden
birçok küçük partide yarıştaydı. Hollanda; Aralarında Geert Wilders’ın Özgürlük
Partisi’nin (PVV) de olduğu AB karşıtı partiler beklenen başarıyı gösteremedi.
Seçimin galibi yüzde 19 ile sosyal demokrat İşçi Partisi (PvdA) oldu.
Onu yüzde 14,6 ile liberaller (VVD) ve yüzde 12,1 ile Hristiyan demokratlar
takip etti. Yeşiller ise yüzde 10,9 oy oranı ile dördüncü oldu.
İrlanda;
İrlanda’da Cuma günü yapılan oylamada seçimin galibi yüzde 29 ile muhafazakarlar
(FG) oldu. Yeşiller ise sürpriz bir çıkış yakalayarak yüzde 15 ile
ikinciliği merkez sağın en büyük ikinci partisi Fianna Fail (FF) ile paylaştı.
İspanya; İspanya’da zafer sosyalistlerin oldu. Pedro Sanchez liderliğindeki
Sosyalist Parti (PSOE/PSC) AP seçimlerinde oyların yüzde 32,84’ünü aldı.
Merkez sağ Halk Partisi (PP) ise yüzde 20,13’de kaldı. Bu sonuçlara göre
İspanya’dan AP’ye gidecek 54 temsilcinin 20’si Sosyalist Parti’den olacak.
Göçmen karşıtı Vox partisi ise ilk kez katılığı seçimlerde Brüksel’e 3 temsilci
gönderecek. Katalonya’nın bağımsızlığı tartışmalarından dolayı İspanya’da
hapis cezasına çarptırılan ve Belçika’da sürgünde yaşayan Carles Puigdemont
da seçimin galipleri arasında. Ancak Puigdemon’un AP’deki koltuğuna oturabilmesi
için Madrid’e dönmesi gerekiyor. Puigdemont ile birlikte, hapis cezasına çarptırılan diğer bir Katalan politikacı
Oriol Junqueras de AP’ye girmeye hak kazandı.
İsveç;
İsveç’te de kazanan sosyal demokratlar (S Partisi=S) oldu. Yüzde
23,6 oy alan S Partisini liberaller yüzde 16,8 ile takip etti. İsveç’ten
yola çıkan ve tüm dünyada çevre için okul protestolarını başlatan küçük yaştaki
Greta Thonberg nedeniyle İsveçli yeşillerin ne oy alacağı merak konusuydu.
Beş yıl önceki seçimlerde yüzde 15,41 oy almış olan Yeşillerin bu seneki
seçimlerde yüzde 11,4’e düşmesi bu bakımdan şaşkınlık yarattı. Ülkedeki
aşırı sağcı parti (SD) ise yüzde 15.4 ile üçüncü sıraya yükseldi.
İtalya;
İtalya’da AP seçimlerinin galibi göçmen karşıtı, aşırı sağcı Lig
partisi oldu. Matteo Salvini liderliğindeki parti yüzde 33,64 oranında oy aldı
ve 28 parlamenter çıkardı. Koalisyonun diğer ortağı popülist 5 Yıldız Hareketi
ise yüzde 16,65 bandında kaldı ve 14 sandalye elde etti. Diğer yandan
muhalefetteki Demokratik Parti’nin (PD) 5 Yıldız Hareketi’ni geride bırakarak
yüzde 23,52 ile ikinciliğe yükselmesi dikkat çekti. Bu şekilde PD, 19
sandalye elde etmiş oldu.
Güney Kıbrıs Rum Yönetimi(GKRY);
Bu yıl ilk kez Rum Kominist Partisi AKEL’den aday gösterilen
ve Güney Kıbrıs’ta yaşayaın Türk asıllı GKRY vatandaşı parlamentoya girdi.
Kıbrıs uyuşmazlığı ve Türk halkını azınlık kabul eden GKRY şemsiyesi
altında AP’ye KKTC’den aday gösterilmemektedir. Bu seçimlerde AKEL,
KKTC’nin Rum şemsiyesi altında aday göstermeme politikasını zayıflatmak
ve Kıbrıslılık kavramını etkin kılmak için Güney Kıbrıs’ta yaşayan Türk kökenli
GKRY vatandaşını aday gösterdi. GKRY’nin AP’de altı sandalyesi bulunuyor.
Seçimlerin galibi yüzde 29 oranında oy alan muhafazakarlar (DISY)
oldu. Aşırı sol parti (AKEL) ise yüzde 27,5 oy oranı ile ikinci sırayı aldı.
Letonya; Letonya’da Yeni Birlik partisi (JV) yüzde 26,24 oy oranı
ile sandıktan birinci parti olarak çıktı. Sosyal Demokratlar (SDP) yüzde
17.45 ve aşırı sağ koalisyonu partileri (Coal NA) ise yüzde 16.4 oranında
oy aldı.
Litvanya;
Litvanya’da Hristiyan Demokratlar yüzde 19,28 ile yarışı ilk
sırada tamamladı. Sosyalistler yüzde 16,14 ile ikinci, Yeşiller ise yüzde 12,86 ile üçüncü sırada yer aldı.
Lüksemburg;
AP’deki en küçük gruplardan birisi olan Lüksemburg
6 temsilcisini seçmek için sandık başındaydı. Liberaller (DP/PD) yüzde
21,44, muhafazakarlar (CSV/PCS) yüzde 21,1 ve Yeşiller ise yüzde 18,91
oranında oy aldı.
Malta;
Malta da 6 parlamenter veren en küçük ülkelerden biri… Hükümet
ile alakalı yolsuzluk iddialarının gölgesinde geçen seçimler sonucunda
Sosyal Demokratlar (PL/MLP) seçimlerden zaferle çıktı. Oyların yüzde
55,9’unu alan parti AP’ye 4 vekil gönderecek. Muhafazakar Ulusal Parti ise
yüzde 36,2 ile 2 sandalye kazandı.
Macaristan;
Macaristan’da temel özgürlükler konusunda baskıcı
olarak nitelendirilen, mülteci karşıtlığıyla bilinen ve Avrupalı politikacılar
tarafından ‘popülist’ olarak eleştirilen Başbakan Victor Orban’ın partisinin
içinde yer aldığı koalisyon (FIDESZ + KDNP) AP seçimlerinde yüzde
52,33 oy alarak büyük bir zafer elde etti. Orban’ın en yakın rakibi olan demokrat
parti yalnızca yüzde 16,19 oranında oy alabildi.
Polonya;
Polonya’da gözler eşcinsel olduğunu açıklayan ilk Polonyalı
politikacı Robert Biedroń ve AB yanlısı yeni partisi Wiosna (Bahar)’daydı.
Ancak Aşırı sağ Hukuk ve Adalet Partisi yüzde 43,1 oranında aldığı oy ile
AP seçimlerinin kazananı oldu. Muhafazakar Avrupa Koalisyonu yüzde
38.4 oranında destek alarak ikinci sıraya yerleşirken Wiosna ise sadece yüzde
6,7 oy alabildi.
Portekiz;
Portekiz’de Sosyalist Parti (PS) yüzde 33,52 ile yarışı önde
bitirdi. Muhafazakar Sosyal Demokrat Parti (PSD) ise yüzde 22,24’te kaldı.
Ülkedeki hayvan hakları partisi ise büyük bir çıkış yakalayarak yüzde 5
oy oranını yakaladı ve parlamentoda 1 sandalye elde etti.
Romanya;
İktidar partisi Sosyal Demokratlar (PSD) yüzde 24,84 oy ile
AP seçimlerinde ikinciliğe düşerken liberaller (PNL) yüzde 27,86 ile birinci
parti oldu. Muhafazakarlar ise yüzde 18,11 ile üçüncü sırayı aldı.
Slovakya; İktidardaki sosyal demokratlar yüze 15,7 ile ikinci sırada kalırken
bu ülkede AP seçimlerinde zafer yüzde 20,11 ile liberallerin oldu. Aşırı
sağcılar (L’SNS) ise yüzde 12 ile üçüncü sıraya yükseldi.
Slovenya;
Muhafazakar Demokratik Slovenya Partisi’nin başını çektiği
koalisyon (SDS+SLS) yüzde 26,43 ile yarışı önde bitirdi. Sosyal Demokratlar
(SD) ise yüzde 18,64 ile ikinci sırada yer alırken, liberaller yüzde 15,58’te kaldı.
Yunanistan;
Yunanistan’da ilk sonuçlarına göre muhafazakar Yeni Demokrasi
Partisi (N.D) yüzde 33,27 oranında oy aldı. Yunanistan Başbakanı
Aleksis Çipras’ın partisi Syriza ise yüzde 23,85’te kaldı. Sonuçları görmezden
gelemeyeceklerini söyleyen Başbakan Aleksis Çipras, erken seçim çağrısında
bulundu. Kesinleşmemiş ilk seçim sonuçlarına
göre kıta çapında merkez sağ ve merkez sol partiler en büyük kayıpları yaşayan
partiler oldu. Liberaller, Yeşiller ve aşırı sağcılar ise sandalye sayılarını artırdı.
Seçime katılım yüzde 50.95 ile 1994’ten beri en yüksek seviyesine ulaştı.
Bugüne kadar merkez sağ partilerin üye olduğu Avrupa Halk Partisi (EPP)
ve merkez sol partilerin üye olduğu Sosyalistler
ve Demokratlar Grubu’nun (S&D) sandalyeleri AP’de çoğunluğu
sağlamaya yetiyordu. Fakat artık grup sırasıyla 182 ve 147 vekil ile 751 sandalyeli
Avrupa Parlamentosu’nda çoğunluğa sahip olmayacak. Parlamentoda sandalyesini
en fazla artıran grup ise Avrupa için Liberaller ve Demokratlar İttifakı
(ALDE) oldu. ALDE sandalye sayısını 42 artırarak
109 sandalye ile AP’nin en büyük üçüncü grubu oldu. ALDE 22 sandalye
ile en fazla Fransa’dan AP vekili çıkardı. İngiltere’de ikinci sıraya yerleşen Liberal
Parti de ALDE’nin AP’deki sandalyelerine önemli bir katkı verdi. Sandalye
sayısını 19 artırarak 69’a çıkaran Yeşiller dördüncü, 11 sandalye kaybederek
59’a gerileyen Avrupa Muhafazakar ve Reformcular İttifakı (ECR) ise beşinciliği
aşırı sağcı Uluslar ve Özgürlükler Avrupası ile paylaştı. Aşırı sağcı ve milliyetçi
Uluslar ve Özgürlükler Avrupası vekil sayısını 58’e yükseltti. Aşırı sağın
en büyük zaferi, birinci sırayı aldıkları Fransa ve İtalya’dan geldi. Aşırı sağcı,
popülist ve AB karşıtı partilerin üye olduğu Özgürlük ve Doğrudan Demokrasi
Avrupası grubu da sandalye sayısını sekiz artırarak 54’e çıkardı. İngiltere’de
Brexit Partisi ve İtalya’da Beş Yıldız Hareketi, bu gruptaki vekillerin çoğunu
oluşturuyor. İngiltere ve Polonya’daki muhafazakar partilerin en büyük üyeleri
arasında yer aldığı ECR’ye bir dönem Türkiye’den AK Parti de üyeydi. Sosyalist,
çevreci ve komünist partilerin üye olduğu Avrupa Birleşik Solu – Kuzeyli
Yeşil Solu Grubu ise 14 sandalye kaybederek 38 vekille AP’nin en küçük grubu
olduğu görülüyor.